Javier Martín Lanas, NUPeko doktore berria, Arrosadiko campusean.

Ludwig von Misesen lana –Austriako Eskolaren adierazle nagusia– zenbait ikuspegitatik aztertu du. “Zientzia ekonomikoen ikuspegitik, adibidez, Mises Estatuaren interbentzionismoaren aurkakoa da. Zientzia politikoen ikuspegitik, era berean, egilea liberal klasikotzat hartzen da. Pentsamendu horretan, Estatua eta erakunde demokratikoak herritarrak balizko erasoen aurka babesteko bakarrik dira beharrezkoak”, dio Javier Martínek. Haren doktoretza-tesiak –“cum laude” kalifikazioa jaso du– Jorge Urdánoz Ganuza Zuzenbide Saileko irakasle eta NUPeko I-COMMUNITAS Gizarte Ikerketa Aurreratuko Institutuko ikertzailea izan du zuzendari.

Misesen ekarpenak filosofiari

Javier Martínen arabera, Misesen ekarpena “filosofiarako ere baliagarria da, nahiz eta hemen eztabaidaren muina gehiago izan den haren ekarpen epistemologikoei buruzkoa (laburbilduz, pertsonok nola eskuratzen dugun gauzei buruzko ezagutza), eta ez hainbeste haren alderdi moralari buruzkoa (bestela esanda, zein den proposamen jakin bat defendatzeko azken arrazoia)”.
Tesia, ordea, azken alderdi horri buruzkoa da, ez baitu asko landu literatura akademikoak”. “Ikerketaren ondorioa da Mises, bere filosofia moralean, egile utilitarista dela, hau da, bere ustez biztanleria osoarentzat erabilgarriak, hots, onuragarriak direlako egiten dituela proposamen guztiak”. Mises filosofia moralaren ikuspegi konkretu horretatik aztertzeak, gainera, “interes berezia” du, haren pentsamenduan “a priori” bateraezinak diren bi doktrina gurutzatzen baitira. “Bere proposamenari dagokionez (hau da, zer defendatzen duen), Mises egile liberala da argi eta garbi –dio Javier Martinek–. Hala ere, haren oinarri moralari dagokionez (zergatik defendatzen duen hori), egile utilitarista da. Eta plano teorikoan zaila da bi plano horiek uztartzen, hau da, liberala eta utilitarista”.

Problema hori honela azaltzen du tesiaren egileak: “Alde batetik, liberalismoak norbanakoaren askatasuna defendatzen du: pertsonek eskubidea dute gainerakoak beren bizitzetan sar ez daitezen eskatzeko; eta, bestetik, utilitarismoak ongizate komunean, hots, gehiengoaren ongizatean eragin positiboa duten neurri oro babesten du”, dio Javier Martínek. “Desberdintasun hori dela eta, liberalismoak ez ditu neurri utilitarista asko onartzen, eta alderantziz. Adibidez, bortxazko desjabetze bat utilitarismoagatik onartzen ahalko da baldin eta horrela ongizate orokor handiagoa lortzea espero bada, baina liberalismoak baztertu eginen du, desjabetzeak desjabetutako pertsonaren jabetza-eskubidea urratzen baitu”, gaineratu du ikertzaileak.

Bidegurutze horretan, “Misesen singulartasuna da sistema arras liberal bat eskaintzen duela, justifikazio utilitarista batean oinarritua”. “Itxuraz paradoxikoa den erlazio hori ulertzeko, tesian sakon aztertzen dira Misesen utilitarismoaren ezaugarri guztiak: ongizatearen ikusmoldea, ‘gehiengoa’ kontzeptuaz duen nozioa edo epe luzean zorion orokor egonkor bat lortzeari ematen dion garrantzia. Eta, nahiz eta badauden gaur egun liberalismoak gutxi-asko gustuko dituen beste egile utilitarista batzuk ere (Jeremy Bentham edo John Stuart Mill, adibidez), Misesen planteamenduek muturrera eramaten dute liberalismoaren eta utilitarismoaren arteko harreman hori. Guk egin dugun ikerketaren arabera, Ludwig von Mises utilitaristen artean liberalenetakoa da eta, era berean, liberalen artean utilitaristenetakoa”, ondorioztatu du.

Curriculum laburra

Javier Martín-Lanasek, NUPen Zuzenbideko lizentzia eta Enpresen Administrazioko eta Zuzendaritzakoa lortu ondoren, kapitalen zuritzearen prebentzioan eta detekzioan egin zuen lan, eta, ondoren, beka bat eman zion Merkatuen eta Lehiaren Espainiako Batzorde Nazionalak. Garai hartan, Irakasleen Prestakuntzako Masterra egin zuen Antonio de Nebrija Unibertsitatean (Madril), eta Filosofia Teoriko eta Praktikoko Masterra hasi zuen UHUNen; gaur egun Geografiako eta Historiako Gradua egiten ari da erakunde horretan bertan. 2021ean Sevillako Ateneo Saria jasotzeko finalista izan zen.

2019an NUPera itzuli zen doktoratu aurreko ikertzaile gisa, eta, geroztik, eskolak ematen ditu Zuzenbidearen Filosofia arloko irakasgai batzuetan. I-COMMUNITAS Gizarte Ikerketa Aurreratuko Institutuko eta Hugo Grocio Ikerketa Taldeko kidea da. 2021eko urrian, ikertzaile gonbidatua izan zen UDELAReko Gizarte Zientzien Fakultatean (Uruguaiko Errepublikako Unibertsitatea), eta doktoratu aurreko egonaldia egin zuen bertan.

Beste gai batzuen artean, haren ikerketa-lerroak liberalismoaren oinarri filosofikoei, utilitarismoaren bilakaera teorikoari eta Austriako Eskolako egileen substratu moralari buruzkoak dira. Haren curriculumean ikus dezakegunez, aldizkari espezializatuetan zenbait artikulu ditu argitaratuak, eta, horrez gain, liburu kolektiboen argitalpenean eta koordinazioan aritua da.