Nafarroako Unibertsitate Publikoak (NUP), Nafarroako Industria Elkartearekin (AIN) eta Navarra de Infraestructuras Locales SA enpresa publikoarekin batera, “Fotokatalizatzaile eta biokatalizatzaile magnetikoen sistema konbinatuak hondakin-uretako kutsatzaile emergenteen tratamendu tertziariorako” (T3CE) izeneko ikerketa-proiektu bat garatu du. Ikerketaren helburua da teknologia alternatiboak garatzea, hondakin-urak tratatzeko.
Ikertzaileen bilera NILSAren instalazioetan (EDAR Tutera). Ezkerretik eskuinera: Itsaso Ilzarbe Senosiain (NILSA), Cristina Lecumberri Gárriz (AIN), Ángel Medrano (AIN), Cristina Gómez Polo (NUP), Jairo Gómez Muñoz (NILSA), Juan Jesús Beato López (NUP), Elisa Herrera (NUP), Eduardo Ordoqui Huesa (NUP), Saioa Sierra Fernández (NUP), Oihana Errea (NILSA).
Proiektuaren helburu nagusia da sistema konbinatu berriak garatzea (fotokatalizatzaile eta biokatalizatzaile magnetikoak) hondar-urak tratatzeko, eta, horrenbestez, kutsatzaile emergenteen nahasketa korapilatsuak ezabatzeko. AIN da ekimenaren burua, eta ADItech-ek koordinatzen du. Nafarroako Gobernuak finantzatu du ekimena SINAIko (Nafarroako Berrikuntza Sistema) eragileei lankidetzako I+G proiektuak egiteko emandako 2022ko deialdiaren barruan.
Kutsatzaile emergenteak
Kutsatzaile emergenteak, kezka emergenteko kutsatzaileak deiturikoak, substantzia kimiko edo material batzuk dira, uretan bakarrik detektatzen direnak kuantifikazio- eta analisi-teknikek izan dituzten aurrerapenei esker, eta substantzia horien presentzia arriskutsua izaten ahal da ingurumenerako eta giza osasunerako.
Horien artean, aipatzekoak dira gizakientzako edo albaitaritzarako farmakoak, hala nola antibiotikoak, pestizidak eta garbiketarako edo higiene pertsonalerako produktuetan erabiltzen diren substantzia kimikoak. Orain arte, uretan beren presentzia mugatuko zuen araudi espezifikorik gabeko konposatuak ziren, baina Hiriko Hondakin Uren Tratamenduari buruzko Europar Batasunaren 2024ko Zuzentarau berriak tratamendu kuaternario izenekoak jasotzen ditu. Kutsatzaile horiek ezabatzera berariaz bideratutako tratamenduak dira. Zuzentarau horrek azpimarratzen du oso garrantzitsua dela ur estandar garbiagoak eta seguruagoak lortzea, ur kutsaduraren erronka emergenteetara egokituta. Tratamendu kuaternarioak, hondakin-uretako mikrokutsatzaileak ezabatzeko tratamenduak, nahitaez ezarri beharko dira 150.000 biztanle baliokide baino gehiago dituzten hondakin-uren araztegietan (HUA).
Kutsatzaile emergenteak ezabatzeko erabiltzen diren teknologien artean erabilienak oinarritzen dira oxidazio-teknika aurreratuetan, hala nola fotokatalisia, ikatz aktiboa bezalako materialei buruzko absortzio teknikak, eta alderantzizko osmosia, ultrairagazketa edo nanofiltrazioa bezalako iragazketa-teknikak. Tratamendu fisiko-kimiko edo biologikoetan oinarritutako teknika konbentzionalek errendimendu txikia dute kutsatzaile horiek ezabatzeko.
Proiektuaren helburua da kutsatzaile emergenteetarako tratamendu kuaternarioen garapenean aurrera egitea, bi jarduera-ildo erabiliz: biokatalizatzaile entzimatikoak eta erdieroale fotokatalitikoak. Bi sistemek burdinan oinarritutako nukleo magnetiko bat dute elementu komun gisa. Nukleo horrek prozesuaren eraginkortasuna handitzea ahalbidetzen du, tratamendu-agentea tratatutako uretik kanpoko eremu magnetiko baten ekintzari esker bereiziz. Horrela, nahi ez den kutsadura saihesten da, baina, era berean, ondoz ondoko zikloetan berrerabiltzea errazten da, eta kostu ekonomikoa murrizten da.
Testuinguru horretan, Saioa Burgui Erice eta Cristina Lecumberri Gárriz AINeko Material Aurreratuen Taldeko kideak eta Cristina Gómez Polo eta Juan Jesús Beato López NUPeko Zientzien Saileko eta Material Aurreratuetarako eta Matematikarako Institutuko (INAMAT2) kideak buru dituzten ikerketa-taldeek frogatu dute laborategiko eskalan garatutako prozeduren efikazia, eta NILSA enpresarekin lankidetza estuan aritu dira sistema hori eskalatzeko, araztegi errealetan aplikatzearren.