María Cristina Lopes, NUPeko doktore berria.
Dementzia duen eta zaintzaren beharrean dagoen pertsona bat duten familien esparruan diziplina anitzeko esku-hartze soziosanitario bat egiteko premia da “La adaptación psicosocial a la enfermedad y la calidad de vida de familiares cuidadores de personas con demencia en el proceso de convivencia. Una propuesta de intervención sociosanitaria” izenburua duen doktoretza-tesian atzemandako alderdietako bat. Tesia duela gutxi irakurri zuen María Cristina Lopes Dos Santosek Nafarroako Unibertsitate Publikoan (NUP). Sagrario Anaut Bravo Gizarte Laneko Saileko irakasleak zuzendu zuen, eta kalifikazio gorena lortu zuen: bikain "cum laude". Horretaz gainera, ikerketari Tomás Belzunegui 2017 saria eman zion Nafarroako Geriatria eta Gerontologia Elkarteak.
Tesiaren egileak, Cristina Lopes Dos Santosek, bere ikerketan aztertu ditu Nafarroako etxeetan dementzia duten pertsonak zaintzen dituzten senitartekoen bizikidetza egoerak, beren bizi kalitatea eta egokitzapen psikosoziala aztertzeko, zailtasun eta hobekuntza alderdiak atzemateko. Ikertzailearentzat, familien esparruan esku-hartze soziosanitario bat egitea, hau da, familia bakoitzaren egoera bere ingurunean aztertu eta ikertuko dituzten diziplina anitzeko ekipo soziosanitarioak erabiliz, beren jasangarritasuna eta ongizatea lagunduz eta sustatuz, “egungo behar bat da etxeetan dementzia duten pertsonak zaintzen dituzten senitartekoen bizi kalitatea eta egokitzapen psikosoziala hobetzeko”.
Datuak lortzeko eta aztertzeko metodologia konbinatu bat erabili zuen, triangulazioaren bidez integratzen zituena, elkarrizketa erdiegituratuetan oinarritutako datu kualitatiboak eta Gaixotasunerako Egokitzapen Psikosozialari (PAIS-SR) eta Bizi Kalitateari (QOL-AD) buruzko bi galdetegi balidatuetan oinarritutako datu kuantitatiboak. Bildutako informazioa tresna analogiko eta digitalen bidez aztertu zen, eta lagina Nafarroan bizilekuan zuten familiek osatu zuten.
Zaintzaren ondorioak zaintzen dutenentzat
Tesiaren ondorioetako bat da zaintzak kostua dakarrela giza harremanetan, eta aisialdirako eta gozamenerako aukerak murrizten dituela. Alde horretatik, ingurunea erabakigarria da egokitzapen psikosozial hobean eta bizi kalitatean, bai eta lan jardunen bat izatea ere, “horrek ahalbidetzen baitu gizarte eta lanbide harremanak izatea beste pertsona batzuekin”, esan du ikertzaileak.
Bestalde, tesian azaltzen denez, familia harremanak okertu egiten dira zaintza pertsona baten ardurapean uzten duten senitarteko zuzenak sarritan urrun daudelako. “Horretaz gainera, osasun arreta eta autozaintza halamoduzkoa da zaintzailearengan, gaixoaren mendekotasun jarraituak eta bere beharrak lehenesten baitira zaintzailearenen ordez”, esan du Lopesek.
Bestalde, laguntza profesionalak ongi baloratuta daude eta erabiltzen dira, baina ez dira nahikotzat jotzen, intentsitate txikia dutelako eta zaintzaileek behar duten erantzunik ez dutelako ematen. Norberarentzako espazioa edukitzea eta zaintzatik harago ekintzak eta jarduerak egiteko aukera dira, bestalde, zaintzaileen eskaera nagusienetakoak.
Gai horiek eraginkortasunez eta modu integralean aztertzeko, azterketaren datuek ezarri eta lehenago esan bezala, diziplina anitzeko taldeekin esku-hartze soziosanitarioa egiteko proposamen bat ezarri behar da. Faktore negatibotzat hartzen diren elementu guztiak aztertzeko bidea emango luke horrek. Lopesek azaldu bezala, “gastu publikoren eraginak eta familiaren ingurunean zaintzen jasangarritasunerako ekarpenak ahalbidetuko dute kostuak murriztea diziplina anitzeko eta esparru geografiko espezifikoetan espezializatutako taldeekin lan egitean, neurriak ezarriz eta ebaluatuz, zaintzaren familia prozesuak eta prozesu pertsonalak lagunduz beren testuinguruan eta beren ezaugarri espezifikoekin bat etorriz, baliabideak eta zerbitzuak familia-egoera desberdinetara hurbilduz eta beharrezkoak diren elementuak indartuz beren jasangarritasunari laguntzeko”, laburbildu du.
Egilearen curriculum laburra
María Cristina Lopes Dos Santos Gizarte Lanean diplomaduna eta doktorea da NUPen eta gizarteratzeko eta laneratzeko teknikaria erakunde berean. Horretaz gainera, Gizarte Hezkuntzan diplomaduna da Ramón Llull Unibertsitatean, Masterra Gizarte Arazoetan Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionalean (UHUN), gerontologoa A Coruñako Unibertsitatean eta Berdintasun teknikaria Konplutentse Unibertsitatean.
Lopes NUPeko irakasle elkartua da eta Ekipo eta Prestakuntzako koordinatzailea Pauma S.L. enpresan. Esparru publiko eta pribatuko bezeroentzako gizarte eta hezkuntza baliabideen kudeaketan aritzen da enpresa hori, eta bere Segurtasun eta Osasun Batzordeko kidea ere bada. Doktore berriak 20 urte baino gehiagoko ibilbide profesionala egin du hainbat talde, jatorri eta arazo dituzten gizabanako eta familiekiko esku-hartze sozialean. Horretaz gainera, Nafarroako Geriatria eta Gerontologia Elkarteko kidea eta Cuadernos Gerontológicos aldizkariaren idazketa batzordeko kidea da. Bai haren lana, bai haren interes profesionalak honako hauek dira: proiektuak egitea, diagnostiko sozialak eta on-line prestakuntza espezifikoa, hori guztia, hirugarren adinera, desgaitasunera eta zailtasun sozialarekin, gatazkarekin eta gizabanakoaren, taldearen eta/edo komunitatearen premiarekin lotutako gaietara bideratua.