Gida didaktiko: Arga Ibaia proiektua

Herritarren Zientziaren Nafarroako Unibertsitate Publikoko Behatokia

Zer da herritarren zientzia?

Herritar arrunten parte-hartzearekin egindako ikerketa zientifikoa da herritarren zientzia. Izan ere, herritarrek modu aktiboan laguntzen dute jarduera zientifikoetan, dela ekarpen intelektuala eginez, dela beren inguruneari buruzko jakintza transmitituz, dela tresnak eta baliabideak emanez (White Paper on Citizen Science for Europe, Socientize Project).

Herritarren Zientziaren Nafarroako Unibertsitate Publikoko Behatokiaren ekimena CENEDUCA3/2019 proiektutik sortu da, zeina Nafarroako Gobernuaren Hezkuntza Departamentuak finantzatzen baitu.

Behatokiaren helburua herritarren zientziaren esparruan Nafarroan jarduerak egin daitezen sustatzea eta zabaltzea da, bai eta proiektu biltegi bat eratzea ere. Espainian, badira gisa horretako beste behatoki batzuk zenbait hiri, unibertsitate eta erakundetan, eta inspirazio-iturri izaten ahal dira Herritarren Zientziaren NUPeko Behatokiarentzat.

• Herritarren Zientziaren Espainiako Behatokia
• Herritarren Zientziaren Zaragozako Behatokia
• FECYT
• Herritarren Zientziaren Behatokia, UPC

Herritarren zientzia eta biodibertsitatea

Biodibertsitatea aztertzea izan da herritarren zientziako jarduera aitzindarietako bat. Horren adibide da, besteak beste, herritarren zientziako proiekturik zaharrena segur aski, non jende askok eta askok hartu baitu parte 1900. urteaz geroztik. Gaur den egunean, elkarlaneko plataforma ireki bat baino gehiago daude, herritarrei modua ematen dietenak ikerketako ekimenetan parte hartzeko; hala, bestalde, zabalkunde handiagoa ematen zaie gizartean ikerketa-proiektuei.

Hona hemen biodibertsitateari buruzko halako plataforma batzuk:

• iNaturalist (Teacher's Guide): edozein talde taxonomikori buruzko plataforma jeneralista. Proiektuak diseinatzeko aukera ematen du.
• Observation.org: edozein talde taxonomikori buruzko plataforma jeneralista. Proiektuak diseinatzeko aukera ematen du.
• eBird: hegaztiak erregistratzeko plataforma.
• Pl@ntNet: erabiltzaileak erakutsitako landarea zein den zehazten du automatikoki, irudiak konparatzeko algoritmo baten bidez.
• CitSci.org: erakundeen eta/edo herrien adierazleak erregistratuz ingurumeneko proiektuak diseinatzeko plataforma.

Herritarren zientzia eta hezkuntza

Nafarroan, martxan dira biodibertsitatearen azterketari loturik hezkuntzan aplikazioren bat duten zenbait proiektu herritarren zientziaren arloan. Proiektu horietan, funtsezkoa da gure inguruko biodibertsitatearen ezagutza bultzatzea; hala, biodibertsitatea zaintzea zeinen garrantzitsua den ulertzen baitute herritar izanen direnek.

Hona hemen parte hartzeko aukera ematen duten zenbait proiektu:

• GIDA DIDAKTIKO BERRIA  Arga ibaia proiektua. Herritarren zientzia, biodibertsitatea & hezkuntza
• Basaula: Basaulako Erreserba Naturala, Lizarrako El Puy ikastetxea.
• Oinez Basoa: bosques : Oinez Basoa proiektuko basoak, Nafarroako Ikastolen Federazioa.
• Arga Ibaia: Argako parkeko eta ibai-pasealekuko biodibertsitatea. Arga ibaia: espezieen rankinga
• Nafarroako Unibertsitate Publikoaren campusa: Iruñeko campusa.

Albisteak

Hona hemen parte hartzeko aukera ematen duten zenbait proiektu:

• Biomaratón Pamplona-Iruña (City Nature Challenge), 2024ko apirilaren 26tik 29ra
  • Web orria
• Espainako Floraren IV. Biomaratoia Nafarroa, 2024ko maiatzaren 16tik 19ra
  • Nola hartu parte Nafarroan
  • Web orria
• Parte hartzeko gonbidapena, Mancoeduca, Arga ibaia proiektua

Iruñeko campuseko lorategirako bisitaldiari eta flora-behaketei buruzko informazio gehiago eta inskripzioa, hemen.

• Nafarroako biodibertsitatea iNaturalist-en
• Nafarroako biodibertsitatea Observation.org-en
• Nafarroako hegaztiak eBird-en
• Aranguren ibarreko gau tximeleten segimendua

Argitalpenak eta tutorialak

Arga ibaia

Arga ibaia proiektua: gida didaktiko berria

Bideotutorialak behaketaren datuak iNaturalist plataforman kargatzeko: Gaztelaniaz/ Euskaraz

Basaula

Andrés Echeverría, Idoia Ariz, Judit Moreno, Javier Peralta and Esther M. Gonzalez. Learning plant biodiversity in nature: The use of the citizen science platform iNaturalist as a collaborative tool in the Secondary School curriculum. Sustainability - Special Issue Integration of ICT in STEM Education, 13, 735. https://doi.org/10.3390/su13020735

iNaturalist

Gloria Martínez-Sagarra , Felipe Castilla  and Francisco Pando. Seven Hundred Projects in iNaturalist Spain: Performance and

Lessons Learned. Sustainability 2022, 14, 11093. https://doi.org/10.3390/su141711093