Universidad Pública de Navarra - Nafarroako Univertsitate Publikoa

Modulua/Gaia

Didaktiko eta diziplinazkoa/ Natura eta gizarte ingurunearen ezagutza eta bere didaktika

Gora

Deskripzioa/Edukiak

Irakasgai hau "Natura eta gizarte ingurunearen ezagutza eta bere didaktika" gaiari dagokio. Derrigorrezko gai honek 24 ECTS ditu, non 6 "Natur Zientzien Didaktika"ri dagozkio (2. kurtsoa, 4. seihilekoa). Irakasgaiak aurreko topikoak jorratzen ditu:

Zientziak ikasi eta irakatsi egun.

Zientziak, ereduen eraikitzea.

Sistema fisikoak. Materia eta bere aldaketak. Bizidunak eta beren ingurua. Giza gorputza.

Zientzia eskolan: ideia gakoak, curriculuma, ikasleen aurre ideiak, eboluzionarazteko tresnak.

Zientziak irakasteko baliabideak: irteerak, IKTak, laborategia.

Metodo zientifikoaren oinarriak eta aplikazioanatura-inguruneari buruzko irakaskuntza-ikaskuntzan. Ingurunea aztertzeko proiektuak diseinatzeko teoria.

Arakatuz ikastea.

Ingurune Arloari buruzko proposamenak eta proiektu didaktiko integratuak diseinatzeko jarraibideak.

Gora

Gaitasun orokorrak

2.1. OINARRIZKO GAITASUNAK

1. OG - Ikasleek bigarren hezkuntza orokorreko oinarritik abiatzen den ikasketa-arlo batean ezagutzak dituztela eta ulertzen dituztela frogatu izatea, eta nahiz eta testuliburu aurreratuetan laguntza bilatu, beren ikasketaalorreko abangoardiatik datozen ezagutzak dauzkatela adierazten duten zenbait alderdi kontrolatzeko mailan daudela frogatzea.

2. OG - Ikasleek beren ezagutzak beren lanetan edo bokazioetan modu profesionalean aplikatzen jakitea, eta beren ikasketa arloaren barruan arrazoiak prestatzearen eta defendatzearen bidez, eta problemen ebazpenaren bidez demostratzen diren gaitasunak edukitzea.

3. OG - Ikasleek (normalean beren ikasketen arloko) datu aipagarriak bildu eta interpretatzeko gaitasuna izatea, arlo sozial, zientifiko edo etikoari buruzko gai aipagarrien gaineko gogoeta hartuko duten iritziak emateko.

5. OG - Ikasleek geroko ikasketak autonomia maila handiarekin hasteko beharrezkoak diren ikasketarako abileziak garatu izatea.

2.2. GAITASUN OROKORRAK

1. GO - Lehen Hezkuntzako curriculum-arloak, beren disziplinen arteko harremanak eta ebaluazio irizpideak ezagutzea, baita dagokien irakaskuntza eta ikasketa prozeduren inguruko ezagutza didaktikoen multzoa ere.

2. GO - Irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuak diseinatzea, planifikatzea eta ebaluatzea, banaka zein beste irakasle batzuekin eta ikastetzeko profesionalekin lankidetzan.

3. GO - Eraginkortasunez aztertzea hizkuntzen ikasketa-egoerak testuinguru kulturaniztun eta eleaniztunetan. Eskola curriculumeko zientzia eta kultura eremuetako testuen irakurketa eta iruzkin kritikoa sustatzea.

6. GO - Lehen hezkuntzako ikastetxeen antolaketa eta bere funtzionamenduaren barruan sartzen diren jarduera desberdinak ezagutzea. Ikasleekin eta beren familiekin tutoretza lanak eta orientazio lanak egitea, ikasleek dituzten hezkuntza-behar bereziak kontuan hartuz. Irakaslana hobetu eta bizi osoan zehar gertatzen diren aldaketa zientifiko, pedagogiko eta sozialetara egokitu behar dela onartzea.

7.GO -  Hezkuntza komunitateko eta inguruneko hainbat sektorerekin lankidetzan jardutea. Irakaskuntzaren eginkizun hezitzailea norbereganatzea, eta hiritasun aktibo baterako hezkieta demokratikoa sustatzea.

8.GO - Harreman kritikoa eta autonomoa edukitzea, jakintzea, balioei eta gizarte erakunde publikoeie eta pribatuei buruz.

9.GO - Etorkizun jasangarria izateko norbanakoen eta gizartearen erantzukizun balioestea.

10. GO - Ikasgelako praktikei buruz gogoeta egitea, irakaskuntza berritu eta hobetzeko. Azturak eta trebetasunak eskuratzea ikasketa autonomo eta kooperatiboa ikasleen artean sustazea.

11. GO - Informazioaren eta Komunikazioaren teknologiak ezagutzea eta ikasgelan aplikatzea. Ikasketetan, herritar prestakuntzan eta kultura aberastasunean laguntzen duen ikus-entzunezko informazioa aukeratzea.

12. GO - Gaurko gizartean hezkuntzaren funtzioa, aukerak eta mugak zeintzuk diren ulertzea, eta haur hezkuntzako ikastetxeak eta beren profesionalak ukitzen dituzten oinarrizko gaitasunak zeintzuk diren ulertzea. Ikastetxeetan aplikagarriak diren kalitatea hobetzeko ereduak ezagutzea.

2.3. ZEHARKAKO GAITASUNAK

2. ZG - Hizkuntza gaitasuna frogatzea gaztelaniaz, edo, hala badagokio, euskaraz, Europako Kontseiluaren "Hizkuntzen Erreferentziako Europako Esparru Komuna: ikastea, irakstea, ebaluazioa" delakoaren araberako C1 mailaren parekoa.

Gora

Berariazko gaitasunak

1. GE - Lehen hezkuntzaren helburuak, curriculum- edukiak, arloen esanahia eta antolaketa, metodologia eta ebaluazio-irizpideak ezagutzea.

2. GE - Irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuak diseinatzea, planifikatzea eta ebaluatzea, kontuan hartuz disziplina arteko eta disziplinako irizpideak, baita beste hainbat irizpide profesional ere.

3. GE - Zientzia eta kultura eremuetako testuen irakurketa eta iruzkin kritikoa sustatzea. Ahoz eta idatziz azalpenak zuzen ematea, eta hizkuntzak dibertsitatearen testuinguruetan ikasteko teknikak menderatzea.

4. GE -  Ikasteko espazioak dibertsitatearen, kulturaniztasunaren eta testuinguruetan eta testuinguru eleanitzetan diseinatzea eta erregulatzea. Ikasle bakoitzaren hezkuntza beharrak, genero berdintasuna, ekitatea, begirunea eta giza eskubideak aintzat hartzea.

6. GE - Lehen hezkuntzako ikastetxeen antolaketa ezagutzea, baita bere funtzionamendua ere, hezkuntza komunitatearen eta gizarte inguruaren sektore batzuen laguntzarekin.

7. GE - Lankidetza, motibazioa eta ikasteko grina sustatzea, eta ikastetxeko proiektuetan aktiboki parte hartzea.

9. GE - Azturak eta trebetasunak eskuratzea ikasketa autonomo eta kooperatiborako, ikasleek aktiboki parte har dezaten beren garapen sozial eta pertsonalean.

10. GE - Ikasgelako praktikei buruz gogoeta egitea, irakaskuntza berritu eta hobetzeko, eta oinarrizko psikologia prozesuen funtzionamenduan, eredu pedagogikoetan eta aldiaren disziplina irizpideetan ezartzea.

11. GE - Informazioaren eta komunikazioaren teknologiek hezkuntzan duten inplikazioa ezagutzea.

12. GE - Era aktiboan antolatzea Lehen Hezkuntzakoak diren edukien irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuak, gaitasunak garatzeko ikuspegi batetik. Kalitatea hobetzeko ereduak ezagutzea.

14. GE - Aldaketa poiltiko, sozial eta pedagogikoen testuinguruan ezartzea irakaskuntza- ekintza, hezkuntza demokratikoa eta etorkizun iraunkorraren aldeko hiritar aktiboen garapena sustatzea.

Gora

Ikasketaren emaitzak

Ikasleak irakasgaian hartu behar dituen gaitasunak zehaztea da Ikasketaren emaitza. Hiru maila ezartzen dira:

- Ezin hobea: gaitasunen  %  100 hartzea, eta maisutasuna gaitasunen % 75etan gutxienez ere.

- Erdi mailakoa: irakasgaiaren bidez lortu nahi diren gaitasun gehienak hartzea, eta maisutasuna  tituluaren gaitasun espezifikoei dagozkien gaietan.

- Eskasa: tituluaren gaitasun espezifikoei dagozkien gaiak behar adina ez hartzea.

Ikasle batek GAI kalifikazioa lortzen du ikaskuntza maila ezin hobea edo erdi mailakoa baldin bada.

Horrela, ikasgai honetarako ikaskuntza-emaitzak, eduki-multzo bakoitzari dagokionez, hurrengoak dira:

Gora

Metodologia

5.1. Irakas metodologiak

5.2 Jarduera hezigarriak

Gora

Ebaluazioa

Ebaluazio jardueretako batean ez badira betetzen ponderazioa egiteko gutxieneko baldintzak, irakasgaiaren nota 4,9  izanen da 10etik (ez-gainditua).

Ebaluazio-tresnak gauzatzen dira:

SE1: Asistentzia eta klaseko eta saio praktikoetan parte-hartzea . Klaseko parte-hartze aktiboa balioetsiko da, iritzi pertsonalak eta ikuspuntu kritikoak emanez eta saioen dinamismoari lagunduz.

SE2: Lan teoriko eta praktikoak: behaketa, proposamena eta, bere kasuan, ebaluazioa. Arazo zehatz bat ebazteko bideratuak egongo dira eta irakasgaian zehar landutako metodologietan oinarritua.

SE3: Ahozko edo idatzizko probak, partzialak edo osokoak. Proba objektiboa, zeinetan ikasleak irakasgaian landutakoa sintetizatzeko gaitasuna duen eta modu eraginkor batean komunikatzen duen.

Klase praktikoetara (klasean edota laborategian) joatea ezinbestekoa da ebaluazio jarraia bidez ebaluatua izateko. Klase praktikoen asistentzia betetzen ez dutenentzat, kurtso amaieran proba global bat izanen dute eta bere berreskurapena.

Gora

Gai-zerrenda

ientzien irakaskuntza-ikaskuntzak dauzkan alderdi epistemologikoak eta curriculumari dagozkionak hartu ditugu kontuan gai zerrenda hau egituratzeko.

Zientziak eskolan ikasteko moduari zentzua emateko dago diseinatua I. multzoa; ulertzeko zer den zientzia eta zertarako irakasten den, eta nola egituratzen ahal den zientzien irakaskuntza-ikaskuntza.

II. multzoaren asmoa da ikasleek jakin dezaten zein den Lehen Hezkuntzako curriculum indarduna Natura Zientziei dagokienez Nafarroako Foru Erkidegoan. Edukien lau multzoetako bakoitzari dagokionez (gizakia eta osasuna, izaki bizidunak, materia eta energia, teknologia) asmoa da ikasleak jakin dezan zein diren ikaskuntzaren zailtasunak, estrategiak gara ditzan zailtasunak gainditzeko, eta behar dituen ezagutza zientifikoak beretu ditzan zailtasun horiek menderatzeko.  

I. MULTZOA: OINARRI TEORIKOAK

1. gaia: Zein da eskolan irakasteko zientzia? Arrazoiak, helburuak eta edukiak eskolako zientzia irakasteko eta ikasteko.

2. gaia: Nola ikasten dugu zientzia? Ideia alternatiboak eta bere eraginak irakaskuntza prozesuan.

3. gaia: Curriculuma. Natura Zientzietarako curriculuma Lehen Hezkuntzan. Eskola curriculumaren oinarrizko jakintzaen, berariazko gaitasunanen eta ebaluazio irizpideen analisia. Zientzia gaitasunak eskolan.

4. gaia: Nola irakatsi zientziak? Indagazioa, modelizatzea eta argudiatzea. Gaitasun zientifikoak garatzeko galdera produktiboen formulazioa. Gaitasun zientifikoaren ebaluazioa. Zientzia klaseko jardueren sekuentziazioa.

II. MULTZOA: ZIENTZIAK IRAKASTEKO EDUKIAK ETA BALIABIDEAK

5. gaia:  Materia eta energia Lehen Hezkuntzan.Zein dira gako ideiak? Zer esaten du curriculumak? Zer-nolako ideiak dauzka ikasleak aldez aurretik? Nola egin ideia horiek bilakarazteko?

6. gaia:  Teknologia (objektuak eta makinak) Lehen Hezkuntzan. Zein dira gako ideiak? Zer esaten du curriculumak? Zer-nolako ideiak dauzka ikasleak aldez aurretik? Nola egin ideia horiek bilakarazteko?

7. gaia: Izaki bizidunak eta beren ingurua Lehen Hezkuntzan. Zein dira gako ideiak? Zer esaten du curriculumak? Zer-nolako ideiak dauzka ikasleak aldez aurretik? Nola egin ideia horiek bilakarazteko?

8. gaia: Gizakia eta osasuna Lehen Hezkuntzan. Zein dira gako ideiak? Zer esaten du curriculumak? Zer-nolako ideiak dauzka ikasleak aldez aurretik? Nola egin ideia horiek bilakarazteko?

Gora

Praktika esperimentalen programa

1. Praktika. Materiaren aztertzea. Propietate orokorrak eta espezifikoak

2. Praktika. Materiaren sailkapena eta aldaketa fisiko eta kimikoak

3. Praktika. Elektrizitatea

4. Praktika. Makina sinpleak I

5. Praktika. Makina sinpleak II

6. Praktika. Izaki bizidunak I

7. Praktika. Izaki bizidunak II

8. Praktika. Giza gorputza

Gora

Bibliografia

Sar zaitez irakasleak liburutegiari eskatu dion bibliografian.

Oinarrizko bibliografia

Allen, M. (2020) Misconceptions in Primary Science. Open University Press, London.

Cañal, P.(2016) Didáctica de las ciencias. Editorial Paraninfo

Gellon G., Rosenvasser E., Furman M., Golombek D. (2018) La ciencia en el aula: Lo que nos dice la ciencia sobre cómo enseñarla, Ciudad Autónoma de Buenos Aires, Grupo Editorial Siglo Veintiuno.

Harlen W., Qualter A. (2018) The teaching of science in Primary Schools (7th edition), David Fulton Publishers.

Izquierdo, M (coord) (2011). Química a Infantil i Primària. Ed Graó

Napal, M., Zudaire, I. (2019). STEM: enseñanza de las ciencias en la actualidad. DEXTRA: Madrid.

Pujol, R.M. (2003). Didáctica de les Ciencias en la educación primaria. Madrid: Síntesis

Sanmartí, N. (2007). 10 ideas clave. Evaluar para aprender. Barcelona: Grao

Vilchez Gonzalez J. M.(coord.)(2015) Didáctica de las Ciencias para la Educación Primaria. Editorial Pirámide. Madrid

Bibliografia osagarria

Brian Arnold et al. (2003) Absolute science. Editorial Collins.

González García, F (2008). El mapa conceptual y el diagrama UVE. Ed. Narcea.

Jorba, J.; Sanmartí, N. (1994) Enseñar, aprender y evaluar: un proceso de regulación continua. Madril: Centro de Investigación y Documentación Educativa.

Keely, P., Eberle, F., Farrin, L., Uncovering Student Ideas in Science. Vol. 1: 25 formative assessment probes. NSTA Press, 2005.

Keely, P., Eberle, F., Tugel, J., Uncovering Student Ideas in Science. Vol. 2: 25 More formative assessment probes. NSTA Press, 2005.

Keely, P. Sneider, C. Ravel, M. Uncovering student ideas about engineering and technology: 32 new formative assessment probes. NSTA Press, 2020.

Novak, J.D. (2010, 2nd edition). Learning, Creating and Using Knowledge.Concept maps as facilitative tools in schools and corporations. Ed. Routledge.

Pedrinachi, E. (coord.), Caamaño, A. Cañal, P. de Pro, A. (2012) El desarrollo de la competencia científica. 11 ideas clave. Ed. Graó, Barcelona.

Ramiro, E. (2010). La Maleta de la ciència: 60 experiments d'aire i aigua i centenars de recursos per a tothom. Barcelona: Graó.

Agiri ofizialak

REAL DECRETO 157/2022, de 1 de marzo, por el que se establecen las enseñanzas mínimas de la Educación Primaria.

DECRETO FORAL 67/2022, de 22 de junio, por el que se establece el currículum de las enseñanzas de la etapa de educación primaria en la Comunidad Foral de Navarra

Zientzien didaktikaren ikerkuntza eta berrikuntzari buruzko aldizkariak

Alambique (revista de didáctica de las ciencias experimentales).

https://www.grao.com/es/alambique

Enseñanza de las Ciencias. Revista de investigación y experiencias didácticas.

http://www.raco.cat/index.php/Ensenanza

Revista Eureka sobre enseñanza y divulgación de las ciencias

https://revistas.uca.es/index.php/eureka

Ikaskuntza-irakaskuntza ikerkuntza eta berrikuntzari buruzko aldizkari orokorrak

Aula de Innovación Educativa

Infancia y Aprendizaje

Perspectiva escolar

Material didaktikoak

Currículo en euskera de la escuela pública.  http://www.txanela.net/

Web ciencia: http://www.webciencia.es/

Fenomenautas: https://www.fenomenautas.org/

Tresor de recursos: https://tresorderecursos.com/es/portada/

Aplicación de Recursos al Curriculum:

https://apliense.xtec.cat/arc/cercador

Projecte Seeds of Science, Roots of Reading. University of California Berkeley

http://www.scienceandliteracy.org/

Sesiones de mapas conceptuales bien organizados, sobre diversos temas: http://www.education.vic.gov.au/school/teachers/teachingresources/discipline/science/continuum/Pages/conceptmaps.aspx 

Gora

Hizkuntzak

Euskara/ Gaztelania

Bibliografia osagarria, ikasgelako materialak (lan-fitxak) eta artikuluak ingelesez ere.

Gora

Non emango den

Nafarroako Unibertsitate Publikoko Arrosadiko campusean. Zer ikasgelatan izango den jakiteko, begiratu Giza, Gizarte eta Hezkuntza Zientzien Fakultatearen web-orrialdean.

Gora