Nafarroako Unibertsitate Publikoa



Castellano | English | Ikasturtea: 2016/2017 | Beste urte batzuk:  2015/2016 
Nekazaritzako Elikagaien eta Landa Ingurunearen Ingeniaritzan graduatua Nafarroako Unibertsitate Publikoan
Kodea: 501512 Irakasgaia: LABORANTZEN BABESA
Kredituak: 6 Mota: Aukerakoa Ikasmaila: 3 Iraupena: 1º S
Saila: Nekazaritza Ekoizpena
Irakasleak:
BARDAJI GOIKOETXEA, LEIRE   [Tutoretzak ]

Partes de este texto:

 

Modulua/Gaia

Baratzezaintza, Lorezaintza eta Paisaia.

Gora

Deskripzioa/Edukiak

 

-  Labore apaingarri, behartu, intentsibo eta zuhaitz laboreen izurrite eta gaixotasunak sortzen dituzten agente fitofago eta mikroorganismoen ekologia eta biologia.

- Labore apaingarri, behartu, intentsibo eta zuhaitz laboreen izurrite eta gaixotasunak sortzen dituzten agente fitofago eta mikroorganismoak kontrolatzeko ekintza eta metodoak

Gora

Deskribatzaileak

Labore apaingarri, behartu, intentsibo eta zuhaitz laboreen izurrite eta gaixotasunen kontrola

Gora

Berariazko gaitasunak

  • CE25: Baratzezaintza, Lorezaintza eta Paisaia Ekoizpenaren Teknologiako printzipioak ezagutzeko, ulertzeko eta erabiltzeko gaitasuna: Barazki, fruta eta apaingarri hedapenaren eta ekoizpenaren oinarriak eta teknologia; baratzeko produktuen kalitate-kontrola; merkaturatzea.
  • CE28: Ingurumenaren eta paisaiaren ingeniaritzaren printzipioak ezagutu,ulertu eta erabiltzeko gaitasuna: Ingurumen legeria eta kudeaketa;Garapen iraunkorreko printzipioak; Merkatuaren eta jardun profesionalaren estrategiak; Ingurumen aktiboen balioespena; Hidrologia; Higadura; Landare materiala: ekoizpena, erabilera eta mantentzea; Ekosistemak eta biodibertsitatea; Ingurune fisikoa eta aldaketa klimatikoa; Lurralde Antolamendurako Planak, analisia eta kudeaketa; Paisajismoaren hastapenak; Diseinuari eta adierazpen grafikoari buruzko tresna espezifikoak; Ingurumen inpaktuko azterketen garapen praktikoa; Ingurumen eta paisaia leheneratzeari buruzko proiektuak; Berdeguneak mantentzeko proiektuak eta planak; Garapen proiektuak; Lurraldearen eta paisaiaren antolamendurako tresnak; Proiektuen eta lanen kudeaketa eta plangintza.

Gora

Ikasketaren emaitzak

-     R1:   Baratze labore, apaingarri, behartu eta zuhaitz laboreen ohizko izurrite eta gaixotasunak sortzen dituzten agente nagusiak bereizi eta detektatzeko gaitasuna edukitzea kontrol metodo aproposak martxan jartzeko.

-     R2:   Labore intentsibo eta bortxatuek pairatzen duten ohizko izurrite eta gaixotasunak sortzen dituzten agente nagusiak bereizi eta detektatzeko gaitasuna edukitzea kontrol metodo aproposak martxan jartzeko.


Gora

Metodologia

Metodologia – jarduera

Aurrez aurreko eskolak

Ordu ez presentzialak

A-1 Eskola magistralak

18

  

A-2 Praktikak

27

30

A-3 Mintegiak, elkartzeak, taldekako tutoretzak

8

  

A-4 Txostenen lantzea

4

20

A-5 Irakurketak

  

18

A-6 Bakarkako ikasketa

  

22

A-7 Azterketak, ebaluazio probak

3

  

A-8 Bakarkako tutoretzak

    

Guztira

60

90

Gora

Hizkuntzak

Gaztelania, Ingelesa eta Euskara.

Gora

Ebaluazioa

IRAKASKETA EMAITZA EBALUAKETA PISUA(%) ERREKUPERA DAITEKE
  R1, R2  Kontzeptuen teoriko eta praktikoen inguruko proba idatzia

 50

nahitaezko nota minimoa 5/10

  BAI, proba idatziaren bidez
  R1, R2  Praktiken inguruko informe idatzia  15  EZ
  R1, R2  Norberako edo talde txikian egindako lan idatzia  30  EZ
  R1, R2  Lan idatziaren ahozko aurkezpena  5  EZ

 

 

 

Gora

Gai-zerrenda

I. GAI SORTA : Sarrera eta irakasgaiaren planifikazioa

1.Gaia.

Izurrite eta gaixotasun kontzeptuak. Nekazal entomologia eta landa patologiaren helburuak. Irakasgaiaren konpetentziak: Ezagutza teoriko eta praktikoak, irakaskuntza autonomoa eta komunikatze gaitasunak, ahozkoak zein idatziak. Konpetentziak barneratzeko erabiliko den tresneriaren aurkezpena: klase teoriko eta praktikoak, lan bibliografikoak, irakurtzeko materiala, zentzu kritikodun galderen formulatzea, banakako zein taldeko tutoretzak, banakako lana. Bibliografia eta beste informazio iturriak. Irakasgaiaren planifikazioa: klasetara agertzea, ebaluaketa eta puntuaketa.

Praktika: Lan bibliografiko baten planifikazioa. Informazioa bilatzeko eta kudeatzeko tresnak. Idatzia eta lanaren aurkezpena egiteko irizpideak

2. Gaia.

Teoria: Izurriteen kudeaketa integratuaren (GIP) historia eta kontzeptua. GIP programen hastapenak. GIP programen legedi eta jarduera eremuak.

Praktika: MIP programa baten diseinurako informazioa bilatu eta jasotzea.

II. GAI SORTA Nekazal interesa duten intsektu eta akaroak: Labore apaingarri, behartu, intentsibo eta zuhaitz laboreen izurriteen maneiu integratua

3. Gaia.

Teoria: Insecta klasearen sailkapena: nekazal interesa duten ordenak. Orthoptera, Thysanoptera, Hemiptera, Neuroptera, Lepidoptera, Diptera, Hymenoptera, Coleoptera. Ezaugarri morfologiko eta biologikoak. Nekazal interesa duten familiak.

4. Gaia. 

Teoria: Acari azpiklasearen sailkapena: nekazal interesa duten ordenak.Interesa duten. familiak.

Praktika:Intsektu ordenak. Sailkapena.

5. Gaia.

Teoria: Izurrite polifagoak: Morfologia, biologia, kalteak eta kontrol programak. Espezie hauetan zehazki: Dociostaurus marrocanus (Orthoptera: Acrididae); Myzus persicae (Heteroptera: Aphididae); Bemisia tabaci (Homoptera: Aleyrodidae); eta Frankliniella occidentalis (Thysanoptera: Thripidae); Agriotes lineatus (Coleoptera: Elateridae); Agrotis segetum (Lepidoptera: Noctuidae); Tipula oleracea (Diptera: Tipulidae); Tetranychus urticae (Acari: Tetranychidae)

Praktika: Intsektu hemimetaboloen familien sailkapena.

6. Gaia.

Teoria: Baratze laboreen (tipula, zainzuri, alkatxofa, azenario, tomate, patata eta aza) izurriteak: Morfologia, biologia, kalteak eta kontrol programak. Espezie hauetan zehazki: Thrips tabaci (Thysanoptera: Lindeman); Brachicorynella asparagus (Homoptera: Aphididae); Gortyna xanthenes (Lepidoptera: Noctuidae); Eriophyes tulipae (Acari: Eriophydae). Helicoverpa armigera (Lepidoptera: Noctuidae); Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae); Phthorimaea operculella (Lepidoptera: Gelechiidae); Liriomyza trifolii (Diptera: Agromyzidae); Aculops lycopersici (Acari: Eriophyidae); Leptinotarsa decemlineata (Coleoptera: Chrysomelidae);

Praktika: Intsektu holometaboloen familien sailkapena.

7. Gaia.

Teoria: Fruitu zuhaitzen (hezur eta pipita zuhaitzak) izurriteak. Morfologia, biologia, kalteak eta kontrol programak. Espezie hauetan zehazki: Cydia pomonella (Lepidoptera: Tortricidae); Zeuzera pyrina y Cossus cossus (Lepidoptera: Cossidae); Ceratitis capitata (Diptera: Tephritidae; Eriosoma lanigerum (Homoptera: Aphididae); Panonychus ulmi (Acari: Tetranychidae); Cacopsylla pyri (Homoptera: Psyllidae); Quadraspidiotus perniciosus (Homoptera: Diaspididae); Capnodis tenebrionis (Coleoptera: Buprestidae).

Praktika: Grado-egun metodoa aplikatzea.

8. Gaia.

Teoria: Mahatsondoaren eta olibondoaren izurriteak. Morfologia, biologia, kalteak eta kontrol programak. Espezie hauetan zehazki: Viteus vitifoliae (Homoptera: Phyloxeridae), Xylotrechus arvicola (Coleoptera: Cerambycidae), Lobesia botrana (Lepidoptera: Tortricidae), Calepitrimerus vitis (Acari: Eryophidae), Saissetia oleae (Homoptera:Lecaniidae), Bactrocera oleae (Díptera: Tephritidae).

Praktika: Negutegian burututako kontrol biologikoa bakuolobirusak eta Bacillus thuringiensis erabiliz

9. Gaia.

Teoria: Labore apaingarrien izurriteak: Morfologia, biologia, kalteak eta kontrol programak. Espezie hauetan zehazki:, Icerya purchasis (Hemiptera: Margarodidae);Thrips simplex (Thysanoptera: Thripidae); Macrosiphum rosae (Homoptera: Aphididae);

Praktika: kontrol kimiko eta bioteknikoa.

III. GAI SORTA Labore apaingarri, behartu, intentsibo eta zuhaitz laboreen gaixotasunak.

10. Gaia.

Teoria: Baratze laboreek pairatzen dituzten gaixotasunak. Trakeomikosia (Pythium spp.). Mildiuak (gorrinak) (Bremia lactucae; Peronospora spp.). Oidioak (zurinak). Fusariosis baskularra (Fusarium oxysporum) eta beste fusariosiak. Zainzuriaren eta beste laboreen erdoilak. Onddoek eragindako usteldurak (Sclerotinia spp., Sclerotium spp.). Bakterioek eragindako usteldurak (Erwinia spp. Pseudomonas spp.) bakterioek sortutako bestelako gaixotasunak. Birosi, fisiopatiak eta bestelako gaixotasun interesgarriak. solanazeoek pairatzen dituzten gaixotasunak: mildiu, alternaria eta rhizoctonia. Patataren birosiak: PVY, PLRV. Solanazeoek pairatzen bakterioek sortutako gaixotasunak. Protistak: Phytophthora. Patatan kisteak sortzen dituzten nematodoak.

Praktika: Laboreen gaixotasunek azaltzen dituzte sintomen eta zeinuen bereizketa.

Praktika: Gaixotasunen diagnostiko eta patogenoen sumatzea.

11. Gaia.

Teoria: Fruitu zuhaitzen (hezur eta pipita zuhaitzak) gaixotasunak. Sagarrondo eta madariondoaren orbanak. Pipita zuhiatzen oidioa. Sagarrondo eta madariondoaren txankroak (Nectria galligena). Madariondoaren orban marroiak (Stemphylium vesicarium). Madariondoaren septoriosia. Su-gorrina. Xantomonas spp. Muxikaren legena eta oidioa. Fruituen momifikazioa (Monilia spp.). Prunusek pairatzen duten txankro, sikatze eta galbahetzea. Beste gaixotasun interesgarriak.

Praktika: Zuhaitz laboreen gaixotasunak.

12. Gaia

Teoria: Mahatsondoaren eta olibondoaren gaixotasunak. Mildiua. Oidioa. Txankroak edota heriotz progresiboa. Zuraren oddoak, zirin horia (Yesca, Stereum necator), Eutipia (Eutypa lata). Exocoriosis (Phomopsis vitícola Sacc). Bertizilosia, Repiloa, oliba xaboidunak eta olibondoaren tuberculosia. Bestelako gaixotasunak.

Praktika: Labore babesa metodoak eta gaixotasunen kontrol ekologiko eta integratua.

13.Gaia.

Teoria: Labore apaingarrien gaixotasunak. Larrosaren oidioa. Larrosaren lepoko tumorea. Krabelinaren zimurdura. Sustraien usteldurak. Itzalerako bananondoak sufritzen duen antraknosi eta oidioa. Krabelin eta pelargonium-en erdoilak. Apaingarrien birosiak. Beste gaixotasun garrantzitsuak.

Praktika: Labore apaingarrien gaixotasunak


Gora

Bibliografia

Sar zaitez irakasleak liburutegiari eskatu dion bibliografian.


Oinarrizko Bibliografia

Agrios, G.N. 1997. Plant Pathology, 4th ed., Academic Press.
Caballero, P. y J. Murillo. 2003. Protección de cultivos. Conceptos actuales y fuentes de información. UPNA.
Norris, R.F., Caswell-Chen, E.P. & Kogan, M. 2003. Concepts in integrated pest management. Prentice Hall, New Jersey
Schumann, G.L., C.J. D’Arcy. 2010. Essential plant pathology. APS Press
Viñuela, E., P. Del Estal, M. Arroyo, A. Adán, F. Budía, J. Jacas, M. González, F. Bahena. 1996. Artrópodos: insectos y ácaros. Monografías de la ETSIA de la Universidad Politécnica de Madrid.
 
 
Bibliografia Zehatza
American Phytopathological Society. Compendios de enfermedades. APS Press.
            Chase, A.R. 1987. Compendium of ornamental foliage plant diseases.
            Daughtrey, M. 1995. Compendium of flowering potted plant diseases.
            Davis, R.M. et al. 1997. Compendium of lettuce diseases.
            Jones, A.L., H.S. Aldwinckle. 1990. Compendium of apple and pear diseases.
            Ogawa, J.M. et al 1995. Compendium of stone fruit diseases.
            Pearson, R.C., A.C. Goheen. 1988. Compendium of grape diseases.
            Pernezny, K. et al 2003. Compendium of pepper diseases.
Davies, R.G. 1989. Introducción a la Entomología. Chapham and Hall, Londres, Reino Unido.
De Liñan Vicente, C. 1994. Entomología Agroforestal. Ediciones Agrotécnicas, S.L., Madrid.
De Liñan, C. 2010. Vademécum de productos fitosanitarios.
Domínguez, F. 1993. Plagas y enfermedades de las plantas cultivadas, 9ª edición. Ediciones Mundi-Prensa, Madrid.
Fry, W.E. 1982. Principles of Plant Disease Management. Academic Press, New York.
García Marí, F. J. y F. Ferragut Pérez. 2002. Plagas Agrícolas. Phtytoma-España, Valencia.
Horst, R.K. 2008. Westcott's plant disease handbook. Springer
Jiménez-Díaz, R., E. Montesinos. 2010. Enfermedades de las plantas causadas por hongos y oomicetos: naturaleza y control integrado. SEF-Phytoma
Koike, S.T., P. Gladders, A.O. Paulus. 2007 Vegetable diseases: a color handbook. Academic Press.
Maroto, J.V. 1997. Etiología y descripción de las principales fisiopatías de la horticultura mediterránea. Ed. Promociones LAV, Valencia.
MAPA. 2004. Lo sparásitos de la vid: estrategias de protección razonada. [recurso electrónico en línea, BUPNA] MAPA-Mundi Prensa
Melgarejo P, García-Jiménez J, Jordá MC, López MM, Andrés MF, Durán-Vila N. 2010. Patógenos de plantas descritos en España. In. Madrid: Sociedad Española de Fitopatología - Ministerio de Medio Ambiente y Medio Rural y Marino.Munk, L. B.M. Cooke. 2008. Sustainable disease management in a European context (recurso electrónico en línea, BUPNA) Springer.
Patología Vegetal. 1996. Tomos I y II. Sociedad Española de Fitopatología.
Pérez Martínez, J.L. 2012. Plagas y enfermedades del viñedo en La Rioja. Consejería de Agricultura, La Rioja.
Punja, Z.K., S. H. De Boer, H. Sanfaçon. 2007. Biotechnology and plant disease management [recurso electrónico en línea, BUPNA]. CAB International
Parry, D.W. 1990. Plant Pathology in Agriculture. Cambridge Univ. Press.

Smith, I.M., Dunez, J., Lelliot, R.A., Phillips, D.H., Archer, S.A. 1992. Manual de enfermedades de las plantas. Ed. Mundi Prensa.

Gora

Non emango den

Ikasgelategian, Agrobioteknologia Institutuan eta Nekazal Ekoizpe saileko laborategi eta geletan

Gora