Universidad Pública de Navarra - Nafarroako Univertsitate Publikoa

Modulua/Gaia

Didaktiko eta diziplinazkoa / Hizkuntza eta Literatura eta beren didaktika

Gora

Deskripzioa/Edukiak

1. Haur literaturaren teoriarako oinarriak

2. Ahozko tradizioa

3. Narratiba

Gora

Deskribatzaileak

Irakasgaiak haur literatura kontzeptuaren eremua kokatu ondoren, Haur Hezkuntzako curriculumean jasotzen diren orientabideei segituz, genero literario ezberdinak (narratiba/ipuingintza, poesia/abestia/bertsolaritza eta dramatizazioa/antzerkia) azaldu, aztertu eta landuko ditugu maila honi egokitutako testu aproposen bidez.

Genero horien artean arreta berezia ahozko tradizioko eredu poetikoei eta ipuinei emanen diegu, hizkuntzaren garapenerako, ikasleen gaitasun sortzailea handitzeko eta hizkuntza literariora hurbiltzeko arrunt tresna egokiak eta garrantzitsuak baitira.

Haur literatura balioztatzeko irizpide eta oinarri teorikoek garrantzi berezia izanen dute eta ikasleek Teresa Colomerrek eta bertze egile batzuek idatzitako Siete llaves para valorar las historias infantiles liburua irakurri beharko dute.

Gora

Gaitasun orokorrak

2.1 Oinarrizko gaitasunak

1. OG - Ikasleek bigarren hezkuntza orokorreko oinarritik abiatzen den ikasketa-arlo batean ezagutzak dituztela eta ulertzen dituztela frogatu izatea, eta nahiz eta testu-liburu aurreratuetan laguntza bilatu, beren ikasketa-alorreko abangoardiatik datozen ezagutzak dauzkatela adierazten duten zenbait alderdi kontrolatzeko mailan daudela frogatzea.

2. OG ¿ Ikasleek beren ezagutzak beren lanetan edo bokazioetan modu profesionalean aplikatzen jakitea, eta beren ikasketa arloaren barruan arrazoiak prestatzearen
eta defendatzearen bidez, eta problemen ebazpenaren bidez demostratzen diren gaitasunak edukitzea.
3. OG ¿ Ikasleek (normalean beren ikasketen arloko) datu aipagarriak bildu eta interpretatzeko gaitasuna izatea, arlo sozial, zientifiko edo etikoari buruzko gai aipagarrien gaineko gogoeta hartuko duten iritziak emateko.
4. OG ¿ Ikasleak, bai jende espezializatuari eta bai espezializatu gabeari, informazioa, ideiak, arazoak eta konponbideak jakinarazteko gauza izatea.

 

2.2. Gaitasun orokorrak
1. GO ¿ Lehen Hezkuntzako curriculum¿arloak, beren diziplinen arteko harremanak eta ebaluazio irizpideak ezagutzea, baita dagozkien irakaskuntza eta ikasketa prozeduren inguruko ezagutza didaktikoen multzoa ere.
2. GO ¿ Irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuak diseinatzea, planifikatzea eta ebaluatzea, banaka zein beste irakasle batzuekin eta ikastetxeko profesionalekin lankidetzan.
3. GO ¿ Eraginkortasunez aztertzea hizkuntzen ikasketaegoerak testuinguru kulturaniztun eta eleaniztunetan. Eskola curriculumeko zientzia eta kultura eremuetako testuen irakurketa eta iruzkin kritikoa sustatzea.
5. GO ¿ Ikasgelan eta hortik kanpoan bizikidetza sustatzea, diziplina arazoak konpontzea eta gatazkak era baketsuan konpontzen laguntzea. Ikasle bakoitzaren ahalegina, konstantetasuna eta diziplina sustatzea eta balioestea.
6. GO ¿ Lehen hezkuntzako ikastetxeen antolaketa eta bere funtzionamenduaren barruan sartzen diren jarduera desberdinak ezagutzea. Ikasleekin eta beren familiekin tutoretza lanak eta orientazio lanak egitea, ikasleek dituzten hezkuntza¿behar bereziak kontuan hartuz. Irakaslana hobetu eta bizi osoan zehar gertatzen diren aldaketa zientifiko, pedagogiko eta sozialetara egokitu behar dela onartzea.

8. GO - Harreman kritikoa eta autonomoa edukitzea, jakintzei, balioei eta gizarte erakunde publikoei eta pribatuei buruz.
10. GO ¿ Ikasgelako praktikei buruz gogoeta egitea, irakaskuntza berritu eta hobetzeko. Azturak eta trebetasunak eskuratzea ikasketa autonomo eta kooperatiboa ikasleen artean sustatzeko.

11. GO - Informazioaren eta Komunikazioaren teknologiak ezagutzea eta ikasgelan aplikatzea. Ikasketetan, herritar prestakuntzan eta kultura aberastasunean laguntzen duen ikus-entzunezko informazioa aukeratzea.

12. GO ¿ Gaurko gizartean hezkuntzaren funtzioa, aukerak eta mugak zeintzuk diren ulertzea, eta haur hezkuntzako ikastetxeak eta beren profesionalak ukitzen dituzten oinarrizko gaitasunak zeintzuk diren ulertzea. Ikastetxeetan aplikagarriak diren kalitatea hobetzeko ereduak ezagutzea.

 

2.3. Zeharkako gaitasunak
2. ZG ¿ Hizkuntza gaitasuna frogatzea gaztelaniaz, edo, hala badagokio, euskaraz, Europako Kontseiluaren "Hizkuntzen Erreferentziako Europako Esparru Komuna: ikastea, irakastea, ebaluazioa" delakoaren araberako C1 mailaren parekoa.

Gora

Berariazko gaitasunak

1. GE ¿ Lehen Hezkuntzaren helburuak, curriculumedukiak, arloen esanahia eta antolaketa, metodologia eta ebaluazio¿irizpideak ezagutzea.
2. GE ¿ Irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuak diseinatzea, planifikatzea eta ebaluatzea, kontuan hartuz diziplina arteko eta diziplinako irizpideak, baita beste hainbat irizpide profesional ere.
3. GE ¿ Zientzia eta kultura eremuetako testuen irakurketa eta iruzkin kritikoa sustatzea. Ahoz eta idatziz azalpenak zuzen ematea, eta hizkuntzak dibertsitatearen testuinguruetan ikasteko teknikak menderatzea.
8. GE ¿ Harreman kritikoa eta autonomoa edukitzea, hezkuntzan inplikatutako jakintzei, balioei eta erakundeei buruz.
9. GE ¿ Azturak eta trebetasunak eskuratzea ikasketa autonomo eta kooperatiborako, ikasleek aktiboki parte har dezaten beren garapen sozial eta pertsonalean.
10. GE ¿ Ikasgelako praktikei buruz gogoeta egitea, irakaskuntza berritu eta hobetzeko, eta oinarrizko psikologia prozesuen funtzionamenduan, eredu pedagogikoetan eta aldiaren diziplina irizpideetan ezartzea.
11. GE ¿ Informazioaren eta komunikazioaren teknologiek hezkuntzan duten inplikazioa ezagutzea.
12. GE ¿ Era aktiboan antolatzea Lehen Hezkuntzakoak diren edukien irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuak, gaitasunak garatzeko ikuspegi batetik. Kalitatea hobetzeko ereduak ezagutzea.

Gora

Ikasketaren emaitzak

Ikasleak irakasgaian hartu behar dituen gaitasunak zehaztea da Ikasketaren emaitza. Hiru maila ezartzen dira:
- Ezin hobea: gaitasunen % 100 hartzea, eta maisutasuna gaitasunen % 75etan gutxienez ere.
- Erdi mailakoa: irakasgaiaren bidez lortu nahi diren gaitasun gehienak hartzea, eta maisutasuna tituluaren gaitasun espezifikoei dagozkien gaietan.
- Eskasa: tituluaren gaitasun espezifikoei dagozkien gaiak behar adina ez hartzea.
Ikasle batek GAI kalifikazioa lortzen du ikaskuntza maila ezin hobea edo erdi mailakoa baldin bada.

Horrela, ikasgai honetarako ikaskuntza-emaitzak, eduki-multzo bakoitzari dagokionez, hurrengoak dira:
-R1: Desgaitasunetan eta komunikazioari eta hizkuntzari dagozkien nahasteetan garapen tipikoa eta garapen hondatua konparatzea (zentzumenezkoa, mugitzekoa eta adimen-desgaitasuna).
- R2: Haur hezkuntza edo/eta lehen hezkuntzako ikasleengan garapenaren nahasmendu desberdinen eta desgaitasunen alderdi psikoebolutiboak aztertzea.
-R3: Desgaitasun desberdinek, jokabidearen nahasmendu larriek, ikaskuntzaren berariazko zailtasunek eta adimen altuko gaitasunek haur hezkuntza eta lehen hezkuntzako ikasleen garapen kognitiboan, psikomotorrean, sozioemozionalean eta hizkuntza-garapenean izan dezaketen eragina identifikatzea.
-R4: Garapenaren eta desgaitasunen nahasmenduak, ikuspegi neurokonstruktibista kontuan hartuta, elkarreraginean dauden hainbat faktore dituen prozesu modura azaltzea (burmuina, geneak, burua, testuinguru fiskoa, testuinguru soziokulturala¿), ibilbide ebolutibo desberdinak ahalbidetuz,.
-R5: Hezkuntza laguntzaren berariazko premiak deskribatzea: hezkuntza premia bereziak, adimen altuko gaitasunak, hezkuntza sisteman berandu sartzea, ikasteko berariazko zailtasunak, egoera pertsonalak edo eskola-historia.
-R6: Hezkuntza laguntzaren berariazko premiak dituzten ikasleen aniztasuna aberaste pertsonal eta profesional modura, eta familiaren garrantzia, hasierako garapen-aldietan, hezkuntza laguntzaren berariazko premiak dituzten ikasleak detektatzeari dagokionean, baloratzea.
-R7: Hezkuntza arretaren historiak aniztasunerako bidean zeharkatu dituen etapak identifikatzea eta izan diren eskola ereduak deskribatzeko eta erantzun inklusiboari dagozkion gako-hitzak definitzeko gauza izatea.
-R8: Giza aniztasunaren konplexutasuna azaltzea eta eskola-inguruan nabaritasunen adibideak ematea.

Gora

Metodologia

5.1. irakas metodologiak

Kodea	Deskribapena
1.IM	Azalpen magistrala osoko bilkuretan.
2.IM	Elkarreragina talde handian.
4.IM	Elkarreragina talde txikian.
5.IM	Banakako elkarreragina: ikasketa autonomorako egitekoak eta jarraibideak

 

5.2 Jarduera Hezigarriak

Kodea	Deskripzioa	orduak	izaera presentziala
1. PJ	Eskola teorikoak (funtsatzea, adibidez adieraztea, aplikazio kontrastatuak eta garapenak)	45	100
2.PJ	Eskola praktikoak edo, hala badagokio, kanpo praktikak (landa-praktikak).	15	100
3.PJ	Lanak egitea, eta, hala badagokio, ahozko defentsa.	30	10
4.PJ	Ikaslearen ikasketa autonomoa.	50	0
5.PJ	Tutoretzak	5	100
6.PJ	Ahozko edo idatzizko azterketak.	15	100

Gora

Hizkuntzak

Euskara/ Gaztelania

Gora

Ebaluazioa

 

Ikasketaren Emaitzak	Kodeak	Deskribapena	%	% Berreskuragarria
IE1, IE2, IE3, IE4, IE5, IE6, IE7	SE1	Asistentzia eta klasean parte hartzea	10	0
IE1, IE2, IE3, IE4, IE5, IE6, IE7	SE2	Sintesirako eta aipamenerako lan teorikoak	25	25
IE1, IE2, IE3, IE4, IE5, IE6, IE7	SE3	Lan praktikoak: behaketa, proposamena eta dagokionean, ebaluazioa	25	25
IE1, IE2, IE3, IE4, IE5, IE6, IE7	SE4	Ahozko edo idatzizko frogak, partzialak edo orokorrak	40	40
		TOTAL	100	90

 

 

 

 

 

 Programaren gaitegiaren edukia lantzeko, irakasleak bere azalpen teorikoak ez ezik, testu hautatuen irakurketen gaineko lanketak, eztabaidak eta bertzelako ariketa praktikoak ere erabiliko ditu. Maisu-maistragaiek jendaurreko irakurketan eta kontaketan beren burua trebatzeko errutina eta saio praktikoak eginen dituzte.

Irakasleak ikasleen lana ebaluatzeko zeregin batzuk hartuko ditu kontuan honako portzentaje hauetan:

Talde ariketak:

Eskola saioetan lantzen diren irakurgaien gainekoak: % 10

Norbanako ariketak:

- Ikasgelan jendaurreko irakurketa eta kontaketa

- 1. liburuaren gaineko iruzkin-ariketa: % 30

- 2. liburuaren gaineko iruzkin-ariketa: % 30

- Ikasgaian landutako edukien gaineko proba idatzia: % 30

Oharrak:

- Ariketa guztiak, hala taldekakoak nola banakakoak, ikasgelan berean eginen dira.

- Liburuen iruzkin-ariketak kronograman zehaztuko diren egunetan eginen dira.

- Ikasgaia gainditu ahal izateko norbanako ariketa guztiak gainditu behar dira

- Idazlanak gramatikalki eta ortografikoki zuzen idatzita ez egoteak ariketak (eta irakasgai osoa) ez gainditzea ekar lezake.

Gora

Gai-zerrenda

1. Haur literaturaren teoriarako oinarriak

1.1. Haur literatura kontzeptua

1.2. Haur literaturaren funtzioak

1.3. Literatura edo pedagogia?

1.4. Haur literatura eta haurra

1.5. Hizkuntza literarioa

1.6. Literatura eta haurraren garapena

1.7. Haur literatura Lehen Hezkuntzako Curriculumean

2. Ahozko tradizioa

2.1. Ahozkotasuna

2.2. Herri ipuinak eta haien sailkapena

2.3. Herri ipuinen ezaugarriak

2.4. Ipuin harrigarrien egitura

2.5. Euskal herri ipuinak

2.6. Haur literaturaren hizkuntza baliabideak

3. Narratiba

3.1. Egitura narratiboak

3.2. Nola balioztatu haurrendako istorioak

3.3 Balio ideologikoak haur literaturan

Gora

Bibliografia

Sar zaitez irakasleak liburutegiari eskatu dion bibliografian.

Arranz, I. (2006). Hitza azti. Irun: Alberdania.

Azkue, R. M. (1989 [1941? ¿ 1947]). Euskalerriaren Yakintza (Literatura Popular del País Vasco). Madrid: Euskaltzaindia ¿ Espasa Calpe.

Bengoetxea, X. (1986). Euskal puinak (lehen hurbilketa). Donostia: Erein.

Bettelheim, B. (1977). Psicoanálisis de los cuentos de hadas. Barcelona: Crítica.

Calleja, S. (1994). Haur literatura euskaraz. Lehenengo irakurgaietatik 1986ra arte. Bilbo: Labayru Ikastegia eta Bilbao Bizkaia Kutxa.

Calleja, S. eta Monasterio, X. (1988). La literatura infantil vasca. Bilbao: Mensajero.

Cervera, J. (1984). La literatura infantil en la educación básica. Madrid: Cincel.

¿¿¿¿ (1992). Teoría de la literatura infantil. Bilbao: Mensajero/Universidad de Deusto.

Colomer, T. (1999). Introducción a la literatura infantil y juvenil. Madrid: Síntesis.

Colomer, T. et al. (2002). Siete llaves para valorar las historias infantiles. Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez.

Cone Bryant, S. (1983 [1965]). El arte de contar cuentos. Barcelona: Nova Terra.

Domech, C., Martín, N. eta Delgado, M. C. (1994). Animación a la lectura. ¿Cuántos cuentos cuentas tú?. Madrid: Popular.

Etxaniz, X. (1986). Haur folklorearen bilduma. Iruña: Pamiela.

¿¿¿¿ (1997a). Haur eta gazte literatura. Iruña: Pamiela.

¿¿¿¿ (1997b). Euskal haur eta gazte literaturaren historia. Iruña: Pamiela.

Etxeberria, M. (1973). Euskaldunen ipuin harrigarriak. Arantzazu: Jakin.

Etxeberria, G. (1986). Ahozko poesia. Donostia: Erein.

Garzia, J. (2008). Jendaurrean Hizlari (Ahozko Komunikazio Gaitasuna Lantzeko Eskuliburua). Irun: Alberdania.

Igerabide, J. K. (1993). Bularretik mintzora (Haurra, ahozkotasuna ta literatura). Donostia: Erein.

Lekuona, J. M. (1982). Ahozko euskal literatura. Donostia: Erein.

Lertxundi, A. (1982). Haur literaturaz. Donostia: Erein.

Mata, J. (2004). Como mirar a la luna. Confesiones a una maestra sobre la formación del lector. Barcelona: Graó.

Moreno Verdulla, A. (1998). Literatura infantil: Introducción a su problemática, su historia y su didáctica. Cádiz: Universidad de Cádiz.

Moreno, V. (2007). Ikasleak irakurzaletzen ahotsa, sentimendua eta sormena erabiliz. Blitz sorta horia 8. Iruña: Nafarroako Gobernua.

Nafarroako Gobernua (2009). Curriculuma. Lehen Hezkuntza. 2. liburukia: Hizkuntzen tratamendu integratua. Iruña: Nafarroako Gobernua. Hezkuntza Departamentua.

Pelegrín, A. (1986). La aventura de oir: cuentos y memorias de tradición oral. Madrid: Cincel.

Pennac, D. (2005 [1992]). Como una novela. Barcelona: Anagrama.

Propp, V. (1974). Morfología del cuento. Madrid: Fundamentos.

Rodari, G. (1995). Gramática de la fantasía. Barcelona: Fontanella.

Sánchez Corral, L. (1995). Literatura infantil y lenguaje literario. Barcelona: Paidós.

Santisteban, K. (2007). Onomatopeia eta adierazpen hotsen hiztegia. Bilbao: Gero /Mensajero.

Soriano, M. (1995). La literatura para niños y jóvenes. Guía de exploración de sus grandes temas. Buenos Aires: Colihue.

Turin, A. (1995). Los cuentos siguen contando. Madrid: horas y HORAS.

Zenbaiten artean (1986). Jakin, 41. Haur eta gazte literatuta. Monografikoa.

¿¿¿¿ (1993). Haur literatura. Bilbo: Labayru.

¿¿¿¿ (1993). Haur literaturaren inguruan. Bilbo: Udako Euskal Unibertsitatea.

Zubiri, J. J. (2002). Haur hizkeraren erabileraz. HIZPIDE, 49, 16¿30.

 

Aldizkariak

Babar revista de literatura infantil y juvenil                    <www.revistababar.com>

Behinola euskal haur literaturaren aldizkaria                 <http://www.galtzagorri.org/euskara/behinola>

Bloc revista internacional de arte y literatura infantil     

CLIJ (Cuadernos de literatura infantil y juvenil)             <http://www.revistaclij.com/>

Peonza, revista de literatura infantil y juvenil                 <www.peonza.es>

Imaginaria, revista quincenal sobre lit. infantil y juv.     

 

Entzutezko materialak

Haur Poesiaren Aretoa (2002). Bazen behingo basoan¿

Sortzen-Ikasbatuaz (2003). Kontu txikiak. Haur eta gurasoen elkargozamenerako.

Xorroxin irratia (2007). Baztango ipuinak. Nafarroa: Dindaia fundazioa.

 

DVDak

Urtxintxa Eskola (2008): Punpalaplan. Euskal jolasen bilduma (3). 0-5 urte bitarteko haurrentzat 30 jolas eta kanta. DVD eta CDa. ISBN: 978-84-612-1749-6.

Xaldun kortin (2014). (Euskal ahozko haur folklorearen gainekoa, 2014 urtearen hasmentan argitaratzekoa).

 

Webguneak

Galtzagorri elkartea:                                                     <www.galtzagorri.org>

Narrazio laburrak, poemak, ipuinak entzuteko:            <http://etxegiroan.com>

Susa argitaletxearen audio funtsak:                             <http://www.susa-literatura.com/kataudioa.html>

Fundación Germán Sánchez Ruipérez:                          <www.fundaciongsr.es>

Gora

Non emango den

Nafarroako Unibertsitate Publikoko Arrosadiko campusa. Zer ikasgelatan izango den jakiteko, begiratu Giza eta Gizarte Zientzien Fakultatearen web-orrialdea.

Gora