Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) Asier Marzo Pérez, Amalia Ortiz Nicolás eta Mikel Galar Idoate ikertzaileek osatutako taldea “Touchless” izeneko nazioarteko proiektuan parte hartzen ari da (“kontakturik gabekoa”, ingelesez). Europar Batasunak finantzatu du proiektua, teknologia berrien eta disruptiboen deialdian (Future Emerging Technologies, FET). Lau urteko iraupena du, eta partzuergo batek kudeatzen du, zeinean 670.000 €-ko aurrekontua kudeatzen baitu NUPek. Partzuergoko gainerako kideak University College London (Erresuma Batua), Copenhagen University (Danimarka) eta Ultraleap (Erresuma Batua), Softserve (Polonia) eta Crowdhelix (Erresuma Batua) enpresak dira.
“Touchless” proiektuko NUPeko ikertzaileak. Ezkerretik eskuinera, Amalia Ortiz, Asier Marzo eta Mikel Galar.
Proiektuan gailu berriak sortu nahi dituzte, gauza izanen direnak jendeari ukipen sentsazioak urrutitik eragiteko erabiltzaileek aparaturik eraman beharrik gabe. Ukipen sentsazio horiek airearen bidez transmitituko lirateke, eta gizakien “goi mailako” esperientziak kontrolatzeko balioko lukete, hala nola “agency” motakoak (sistema baten kontrolean egotearen sentsazioa) edo “attachment” direlakoak (atxikimendu sentsazioa); izan ere, badirudi ukimenaren zentzua oso lotuta dagoela sentsazio horiekin. “Emozio horiek ez dira oinarrizko emozioak bezalakoak, hau da, haserrea, ustekabea edo beldurra bezalakoak”, zehaztu dute ikertzaileek. Erabilera bat baino gehiago ematen ahal zaio teknologia berri horri. “Oro har, proiektuaren aplikazio ideala ukimena erabiltzea da egiazko mundutik deskonektatuta ez sentitzeko gero eta ohikoagoak izango diren bideokonferentzietan eta on line eskoletan”, adierazi dute arduradunek. COVID-19aren pandemia eta batetik bestera mugitzeko debekuak baino lehen ekin zioten proiektuari, “baina egia da pandemiaren ondorioz inoiz baino gaurkotasun handiagoa dutela halako teknologiek” esan dute ikertzaileek.
“Kontakturik gabeko ukipen teknologiak” eta adimen artifiziala
Gorago esan bezala, proiektuaren lehenbiziko erronka teknologikoa kontakturik gabeko ukipen teknologiak garatzea da, hau da, airearen bidez ukimenaren sentsazioa transmititzeko gai direnak, arestian aipatutako goi mailako esperientziak lortzeko. “Horrek esan nahi du erabiltzaileak ez duela gailurik erabili behar edo objekturik fisikoki ukitu behar, zeren eta hori funtsezkoa da interakzioa higienikoa eta trabarik gabea izan dadin”, azaldu dute ikertzaileek.
Hori lortzeko, hainbat teknika ikertuko dituzte: “ultrasoinu fokalizatuak aztertuko ditugu (dagoeneko ongi ezagutzen dugun teknologia) baita piloerekzio elektrostatikoa ere, hau da, ileak tente jartzea edo ileen norabidea kontrolatzea zenbait patroirekin, ustekabekoen edo laztanen sentsazioak simulatzeko. Eremu elektrostatikoen bidez eginen dugu hori, mahaiaren azpian edo teklatuan elektrodo garden ugari jarrita sortutako eremuen bidez. Erradiazio infragorria eta aireko uhin-gida duten pultsu elektromagnetikoak ere aztertuko ditugu, besteak beste”, adierazi dute ikertzaileek.
Bigarren erronka teknologikoa, berriz, adimen artifizialeko teknologia bat sortzea da, gauza izanen dena kontakturik gabeko biosentsoreen bidez goi mailako emozioak eta esperientziak zehazteko, eta, are garrantzitsuagoa den zerbait: ukipen estimulua modulatzeko gai dena halako esperientziak kontrolatzeko eta hobetzeko. “Gizakia ardatz duen adimen artifizialeko teknologia horretarako, eredu neurokognitibo berriak garatu beharko ditugu”, esan dute ikertzaileek.
Ikertzaileen espezialitateak
Asier Marzo Pérez informatikako irakasle eta www.upnalab.com talde berriko “maker” delakoak hardware berria garatuko du. Amalia Ortiz Nicolás informatikako irakasle eta konputazio afektiboko adituak sistema konputazionalen bidez emozioak nola interpretatu eta komunikatu ikertzen du. Mikel Galar informatikako irakaslea, berriz, adimen artifizialeko aditua da.